Article Index

Garncarstwo, Północno - wschodnia Polska.

Autorzy: Jolanta Deptuła, Wiesława Pawlak

lepione_toczone200x142

Trwające na naszym terenie przez tysiąclecia rzemiosło garncarskie, produkujące użytkowe naczynia gospodarcze, choć wydaje się to nieprawdopodobne, z końcem wieku XX przestało istnieć.

Glina jest jednym z surowców najwcześniej wydobywanych przez człowieka. Eksploatowanie jej złóż nie nastręczało trudności, gdyż występowała powszechnie i była łatwo dostępna. Stosowano ją w budownictwie, wykorzystywano do budowy wałów obronnych, ale przede wszystkim stanowiła podstawowy surowiec do wytwarzania naczyń. W tym przypadku wymagała jednak specjalnej obróbki: po wydobyciu pozbawiano ją naturalnych zanieczyszczeń, dodawano wodę oraz domieszki schudzające ułatwiające suszenie i wypał. W pradziejach był to piasek, rozkruszone kamienie lub domieszki organiczne - trawa, potłuczone muszle. W czasach nowożytnych dokładano piasek lub chudą glinę. Poprzez dokładne wyrobienie otrzymywano plastyczną masę, z której uformowane i wypalone wyroby określamy nazwą - ceramika (od greckiego słowa keramos = glina, ziemia). Termin ten obejmuje więc nie tylko różne naczynia, ale również przęśliki do wrzecion, ciężarki do sieci, cegły, płytki posadzkowe, dachówki, kafle. Najbardziej znaczącą grupę wyrobów ceramicznych stanowią różnego rodzaju naczynia użytkowe, a więc garncarstwo w dosłownym znaczeniu tego słowa. Towarzyszy ono mieszkańcom północno-wschodniego Mazowsza, terenu, który nas interesuje, od około sześciu tysięcy lat. Występowanie różnych form naczyń glinianych oraz techniki ich wyrobu możemy prześledzić w oparciu o wyniki badań archeologicznych, historycznych i etnograficznych oraz duży zbiór naczyń, które zostały zgromadzone w Muzeum Północno - Mazowieckim w Łomży.